Onderhoud kapitaalgoederen

Integrale openbare ruimte
Stand van zaken
De openbare ruimte is de plek waar alles letterlijk en figuurlijk samen komt; het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, naar hun werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. Het is daarmee een bindmiddel in onze samenleving en het vormt de basis voor het openbare leven. We hebben in de Omgevingsvisie “woest aantrekkelijk Apeldoorn” (gekoppeld aan Buitenkansen/uitnodigende buitenruimte) een zestal ambities voor de openbare ruimte geformuleerd:
1)   Parkstad in het landschap
a.   Een natuurinclusieve stad tot in alle haarvaten
2)   Apeldoornse wijken zijn dorps
a.   Een buitenruimte waar wandelen en fietsen de inrichting bepalen
3)   Kinderen spelen gewoon op straat
a.   Een buitenruimte die is ingericht om overal te kunnen spelen
4)   Het dorpse in de wijk
a.   Wijken waar men levenslang samen kan wonen
5)   De stad als sportschool
a.   Alle ruimte voor de sporter in de buitenruimte
6)   Buitenkunst
a.   De cultuur en het erfgoed van de stad wordt beleefbaar en bespeelbaar

We willen deze 6 ambities realiseren. De vervanging van de openbare ruimte is het moment om de openbare ruimte een nieuwe impuls te geven. Het toevoegen van groen, afkoppelen van regenwater of het stimuleren van bewegen of ontmoeten zijn hier voorbeelden van.

De mate waarin synergie tussen investeringen en beheer mogelijk is, bepaalt mede het tempo van de realisatie. We hebben immers geen financiële middelen om assets eerder te vervangen dan het moment waarop ze zijn afgeschreven en deze afschrijvingstermijn betreft veelal decennia. Dit bepaalt dan ook in belangrijke mate de snelheid van realisatie van de ambities.

Veel assets lopen tegen het eind van hun levensduur. Momenteel ligt 87% tot 90% van de wegen er goed bij, maar het moment dat we deze wegen niet meer met onderhoud alleen op orde houden, komt naderbij. De omvangrijke naoorlogse groei van Apeldoorn leidt 60 tot 80 jaar later tot een grote vervangingsopgave. In het Beheerprogramma openbare ruimte dat de raad in januari 2021 besprak, werd uitgegaan van oplopende structurele kosten tot circa € 30 miljoen per jaar vanaf 2030 - 2040.

Daarnaast zijn de materiële (onderhouds)kosten twee jaar achtereen niet geïndexeerd, om invulling te geven aan de bezuinigingsopgave. Op de exploitatiebudgetten heeft dit voor de afdeling Beheer en Onderhoud een effect van tussen de € 200.000 en € 250.000 per jaar, dus in totaal is dit een structurele bezuiniging van € 400.000 a € 500.000. Ook dit heeft gevolgen voor de kwaliteit van de openbare ruimte.

De kansen en uitdagingen maken het noodzakelijk om tot een optimale afstemming qua investeringen en beheer in de hele gemeente komen. Om die reden werken we integraal samen met andere programma’s. Dat doen we onder meer via assetmanagement en een programmatafel waarin we voorstellen wegen en u daarmee integraal kunnen adviseren.

Wat hebben we bereikt in 2022?

In 2022 is gewerkt aan een voorstel om via assetmanagement het beheer van de openbare ruimte vorm te geven. Dit heeft geresulteerd in een Strategisch Assetmanagement Plan wat begin 2023 door uw raad is aangenomen.
Assetmanagement is een manier van werken met als uitgangspunt dat onze assets (zoals wegen, riolen, bomen etc.) maximaal bijdragen aan de doelstellingen van onze gemeente. Deze doelstellingen zijn ten opzichte van vroeger sterk verbreed. Niet slechts zorgen voor een schone, hele en veilige openbare ruimte, maar het bieden van een onderlegger waar mensen elkaar ontmoeten, zich verplaatsen, spelen, bewegen en ontspannen. Vanwege deze diverse doelstellingen is de afweging tussen prestaties, risico’s en kosten een belangrijke element van assetmanagement. Dit doen we vanuit een integrale en gebiedsgerichte benadering.

1.a. Groen
Stand van zaken
Groen is een onderscheidende kwaliteit van Apeldoorn. Het is ons natuurlijke kapitaal.

In het beheer van de gemeente merken we de gevolgen van de klimaatverandering. Er is bijvoorbeeld sprake van verdroging en wateroverlast bij hevige stortbuien. Daarnaast is er sprake van verzuring door stikstof. Dit betekent dat we extra moeten investeren in groeiplaatsen voor bomen, het totale kroonvolume van bomen moeten vergroten en stenige omgevingen moeten omvormen naar groen. Voor een deel doen we dat natuurlijk al, onder meer via Bokashi voor de bomen en de actie Steenbreek voor het omvormen naar groen.

In 2022 ronden we de geplande investeringen uit MPB 2018-2021 (€ 1,8 miljoen) af. Vertrekpunt bij alle investeringen is het Uitvoeringsplan Groenplan en Eco-gids: maximale-variant

Wat hebben we bereikt in 2022?

Apeldoorn werkt aan het vergroenen en biodivers maken van de stad, dorpen en buitengebied. Zo is er de laatste jaren groen toegevoegd op versteende plekken (o.a. binnenstad, straten en lanen) en wordt gewerkt aan versterking van het groen-blauwe casco. Ook wordt vergroening bij o.a. inwoners gestimuleerd via kleinschalige initiatieven (tiny forest, groen-initiatieven regeling, tegelwippen, boompje erbij, natuureducatie, tiny forest pakketten etc.). Er is een bosbeheerplan opgesteld voor Berg en Bos, waarmee we de kwaliteit van de bomen willen verbeteren.
Door benodigde afstemming en capaciteitsproblemen (in de organisatie en bij aannemers) en druk op de noodzakelijke grondverwerving schuiven een aantal projecten door naar 2023.
Er wordt onverminderd hard gewerkt aan het in stand houden en versterken van dit waardevolle groen, dat in veel verschijningsvormen aanwezig is (o.a. bomen, bosplantsoen, hagen, sierheesters, vaste planten, bloemrijk gras, gazon). Vanuit de verantwoordelijkheid om het groene areaal langdurig in stand te houden is er volop geïnvesteerd in het verbeteren en beschermen van groeiplaatsen van bomen. Daarnaast is er de jaarlijkse verantwoordelijkheid in de bestrijding van ziekten en plagen (o.a. eikenprocessierups en Japanse duizendknoop). Er worden geleidelijk wijzigingen in het beheer en onderhoud van dit groen doorgevoerd om de biodiversiteit en klimaatadaptie te bevorderen. Er worden extra klimaatbestendige bomen toegevoegd en overtollige bestrating wordt vervangen door groen. In plantsoenen worden vooral soorten toegepast waar veel insecten op af komen. In bosplantsoenvakken wordt de ecologische ontwikkeling maximaal gestimuleerd en waar mogelijk worden strak gemaaide gazons omgevormd naar insectenvriendelijke bloemrijk gras,

1.b. Wegen
Stand van zaken
In 2014 is gestart met de uitvoering van de maatregelen die zijn opgenomen in het Herstelplan Wegen (fiets-, voetpaden en wegen). Mede door de extra provinciale middelen is de kwaliteit van onze wegen in de afgelopen jaren grotendeels hersteld. Vooral de asfaltwegen zijn in kwaliteit toegenomen (wat ook de insteek was van het Herstelplan).

Hiermee is de basis nu redelijk op orde. Zoals benoemd in de paragraaf “integrale openbare ruimte” voorzien we een nieuwe grote opgave voor de vroeg na-oorlogse wijken. Deze vertaalt zich naar circa € 30 miljoen per jaar vanaf 2030 - 2040.

We zetten een deel van het budget in voor het omvormen van asfalt naar elementenverharding en een deel op specifieke projecten waar grote kansen liggen om meerwaarde toe te voegen (bijvoorbeeld een grote plus in beeldkwaliteit, veiligheid of functionaliteit). Bij dergelijke ingrijpende projecten geven we inwonersparticipatie een grotere rol. Het zijn immers de bewoners en gebruikers die echt kunnen vertellen hoe hun straat een aantrekkelijk verblijfsklimaat krijgt.

Het is belangrijk om het Herstelplan Wegen in de toekomst te verbreden naar een integraal vervangingsprogramma openbare ruimte. Voor 2022 staan in ieder geval de vervanging van de volgende wegen op het programma: Abraham Kuyperstraat; Griffiersveld; woonstraten in Ugchelen; Soerenseweg; woonstraten Dreven Noord en De Parken.

In 2022 worden de wegen en fiets/wandelpaden conform het integrale beheerprogramma in uitvoering gebracht.

Wat hebben we bereikt in 2022?

Het integrale beheerprogramma is in 2022 in uitvoering gebracht.
De vervanging van de volgende wegen is uitgevoerd :Abraham Kuyperstraat; Griffiersveld; Soerenseweg; woonstraten in De Parken.
De vervanging van de wegen in de woonstraten van Ugchelen zijn door de saneringen van de gas/waterleidingen nog niet uitgevoerd en naar achteren verschoven. De vervanging van de wegen in de woonstraten van de Dreven Noord kent vertraging door een gebrek aan capaciteit.
Naast bovengenoemde wegen zijn er nog andere wegen vervangen (of deels vervangen) zoals de wegen in een aantal woonstraten in de Schildersbuurt, Berg en Bos en Waltersingel.

2. Openbare verlichting
Stand van zaken
Apeldoorn zet de laatste jaren sterk in op het vervangen van minder energie efficiënte armaturen door dimbare LED armaturen. Ruim 35% van het areaal in Apeldoorn bestaat nu uit dimbare LED armaturen. Tevens gaan we ca. 600 slechte masten vervangen door nieuwe gepoedercoate masten en worden jaarlijks ca. 1.000 nog goede masten geschilderd. Met bovenstaande werkzaamheden dragen we bij aan een mooi, aantrekkelijk en duurzamer Apeldoorn.

Het planmatig onderhoudsbudget wordt ook in 2022 overeenkomstig het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan ingezet conform het integrale beheerprogramma.

Wat hebben we bereikt in 2022?

In 2022 hebben wij het onderhouds- en vervangingsplan gevolgd.
In totaal hebben wij 553 masten vervangen en 1084 armaturen. Hiermee proberen we het effect van de gestegen prijzen voor energie te beperken. Tevens zijn er 430 nog relatief goede masten geschilderd.
Door de gestegen materiaalprijzen en een krapte op de arbeidsmarkt zijn er in het afgelopen jaar minder masten geschilderd. Dit leidt niet tot onveilige situaties. Omdat wij de afgelopen jaren meer masten hebben geschilderd dan voorgenomen kennen wij op dit moment geen achterstanden.

3. Bruggen
Stand van zaken
Het algemene beeld is dat er voldoende middelen zijn om de bruggen, tunnels en viaducten op orde te houden. Voor de langere termijn, na 2030, zijn de vervangingsgelden met betrekking tot renovatie van kanaalbruggen en spoorviaducten niet aanwezig.

In 2022 staan vervangingen van de volgende bruggen/brugdelen in de planning: Griffiersbrug; kanaalbrug Saba; brug Curiestraat; brug Sprengenweg; Kanaalbrug (achter McDonalds); Brug Laan van Zevenhuizen en de vlonderplanken bij winkelcentrum De Linie.

Wat hebben we bereikt in 2022?

Eind 2022 zijn wij nog bezig met de vervanging van de volgende bruggen/brugdelen: Griffiersbrug; brug Curiestraat; Kanaalbrug (achter McDonalds); Brug Laan van Zevenhuizen. De bruggen zullen in het voorjaar 2023 vervangen zijn. De kanaalbrug Saba is niet meegenomen in 2022. Medio 2022 zijn wij nader onderzoek gaan doen naar de liggers van de brug. Hierdoor is vertraging in de vervanging ontstaan. De veiligheid van de bruggebruikers is niet in het geding. Naar verwachting wordt de brug in het 3e kwartaal van 2023 deels vervangen. De overige brug vervangingen zijn conform plan uitgevoerd.
Het vervangen van de vlonderplanken bij winkelcentrum De Linie is anders gelopen dan begin 2022 bedacht. De vlonderplanken zijn verwijderd en vervangen door openbaar groen. De vlonderplanken zijn opgeslagen en zullen circulair gebruikt gaan worden.

4. Begraafplaatsen
Stand van zaken
In november 2018 is door de raad een geactualiseerde beheersverordening begraafplaatsen vastgesteld. Deze aangepaste verordening sluit aan bij de VNG modelverordening en biedt nieuwe keuzemogelijkheden voor begraven en asbezorging. De voorziening begraafplaatsen laat een positief beeld zien maar een vinger aan de pols blijft nodig. Een nieuwe visie met daarbij een beheerplan voor de begraafplaats Soerenseweg laat zien dat het extra kosten met zich meebrengt om deze begraafplaats op het gewenste peil te houden.
Apeldoorn heeft een breed aanbod aan begraafplaatsen. Wij willen dit aanbod in 2021-2022 verder verbreden en onderzoeken of er een natuurbegraafplaats kan worden gerealiseerd. Ook willen we een plek om te herdenken toevoegen. Uitgangspunt is en blijft dat er evenwicht moet blijven tussen de kosten en de opbrengsten.

Wat hebben we bereikt in 2022?

De gemeente Apeldoorn kent een zeer ruime keuze (aanbod) voor begraven en asbestemmingen (zie ook de tarievenlijst). Ook in vergelijking met andere gemeenten.
Het aanbod van begraven hebben wij niet echt verbreed in 2022. Op, met name oude gedeelten op begraafplaatsen Heidehof en Soerenseweg, komen oudere graven vrij die wij opnieuw kunnen uitgeven. Dit zijn geen monumentale graven maar wel een grafsoort waar veel vraag naar is.
De verbreding van het aanbod van begraven zal op termijn moeten komen uit het aanbieden van natuurbegraven. Het onderzoek of er een natuurbegraafplaats kan worden gerealiseerd is nog in volle gang.
De gemeenteraad heeft in 2022 de visie “parken van Herinnering vastgesteld” en dit is het kader waarmee wij werken. Een nieuwe visie met een beheerplan voor de begraafplaats Soerenseweg is gereed en inmiddels in uitvoering.
Het onderhoud van de begraafplaatsen heeft in 2022 plaatsgevonden. Er is geen sprake van een onderhoudsachterstand.

5. Water & riolering
Stand van zaken
Het jaarprogramma wordt uitgevoerd. Speerpunten van het plan zijn anticiperen op klimaatverandering door het afkoppelen van regenwater en de openbare ruimte meer geschikt maken voor de opvang van regenwater. Er wordt ingezet op het afkoppelen van 6 ha verhard oppervlak o.a. in de openbare ruimte, bij scholen en particulieren door middel van een subsidieregeling.

Samen met het waterschap wordt gewerkt aan een verdere verduurzaming van de afvalwaterketen. Een reguliere taak is het dagelijks beheer en groot onderhoud van de riolering door vervanging en reparatie.
Binnen het programma worden diverse projecten uitgevoerd. De belangrijkste zijn: maatregelen tegen wateroverlast, waterkwaliteitsmaatregelen, groot onderhoud en verbeteringen in de riolering, beekherstel en diverse afkoppel projecten. Er wordt in 2022 ook weer ingezet op het afkoppelen van verhard oppervlak  o.a. bij het omvormen of de rehabilitatie van straten.  
In Ugchelen zijn een aantal straten vanaf 2021 aangepakt als onderdeel van een grote opknapbeurt welke in totaal 2 jaar duurt.

Wat hebben we bereikt in 2022?

Het jaarprogramma is conform plan uitgevoerd.
In 2022 hebben wij iets meer dan 6 ha verhard oppervlak afgekoppeld. Dit is ook nodig, want hevige stortbuien in 2022 hebben laten zien dat we meer ruimte voor water moeten creëren.
Het project Ugchelen is nog niet afgerond. De vertraging is ontstaan door de afstemming rondom de saneringsprojecten gas/water. Naar verwachting wordt het project in het 3e kwartaal van 2023 afgerond.
Wij hebben momenteel geen onderhoudsachterstanden.

6. Verkeersapparatuur
Stand van zaken
Voor het beheer en onderhoud van verkeersapparatuur zijn contracten gesloten met diverse leveranciers. Dit geldt ook voor het vervangen en/of ombouwen van verkeersregelinstallaties (VRI) en het verhelpen van storingen. De komende jaren worden diverse afgeschreven VRI kasten vervangen door een iVRI's (intelligente Verkeers Regel Installaties).
Een iVRI is een regelinstallatie die kan communiceren met voertuigen, fietsers en voetgangers. Op basis van de ontvangen data, via app’s, kunnen kruispunten efficiënter worden geregeld. De iVRI weet hoeveel en wat voor verkeer eraan komt en is onder andere gekoppeld aan Buienradar. Met deze optie kan bijvoorbeeld bij slecht weer meer groen voor de fietsers worden geven.
De komende jaren worden alle VRI’s die aan vervanging toe zijn vervangen door iVRI’s. Tevens komt er een tweede ronde van Talking Traffic aan waaruit we wellicht subsidie krijgen om wederom mee te doen om te investeren in meer IVRI’s. Tevens gaan we een pilot starten om vrachtverkeer prioriteit te kunnen geven bij VRI’s met deze toepassing kan ook een gestuurde route voor vrachtverkeer bepaald worden.
Er loopt een aanbesteding om de automatische stadsafsluitingen te vervangen door een nieuw systeem.
Het onderhoud en de vervanging wordt ook in 2022 planmatig uitgevoerd conform het integrale beheerprogramma.

Wat hebben we bereikt in 2022?

Het afgelopen jaar is er één VRI vervangen door een iVRI omdat er problemen waren met de leveranties. Het is lastig om aan de juiste onderdelen te komen. De 'tweede trance iVRI' heeft ons een subsidie opgeleverd waarmee we wederom extra kunnen investeren in iVRI's. Tegen het eind van 2022 hebben wij een uitvraag gedaan om software te leveren voor 20 iVRI's voor de centrumring. De uitrol hiervan zal in 2023 en 2024 plaatsvinden.
Op de Oost Veluweweg is één iVRI uitgerust met logistieke software waarvan vrachtwagens (o.a. van Hanos) gebruik kunnen maken.
In 2022 is meegewerkt aan het integrale project voor het bouwen van een tunnel onder het spoor aan de Laan van Osseveld. Na oplevering zullen er 3 iVRI's werkzaam zijn.
De automatische stadsafsluitingen zijn in 2022 allemaal geplaatst.
Het onderhoud van de VRI's is in 2022 conform plan uitgevoerd. Op dit moment kennen wij geen onderhoudsachterstanden.

7. Parkeren
Stand van zaken
In 2018 heeft een aanbesteding plaatsgevonden voor het vervangen van parkeerapparatuur in de bestaande Apeldoornse parkeergarages en een te leveren en plaatsen installatie voor de nieuwe parkeergarage Anklaar. Deze vervanging wordt over drie jaar uitgesmeerd en is inmiddels grotendeels afgerond. De garage Haven centrum krijgt nog een nieuwe entree.
Voor het straat parkeren wordt kenteken parkeren ingevoerd zodat er geen tickets meer nodig zijn en dat er mbv een scanauto effectiever gecontroleerd kan worden.
In de fietsenstallingen wordt er een centraal camera systeem geïnstalleerd voor meer veiligheid voor onze medewerkers.
In 2022 voeren wij het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan verder uit.

Wat hebben we bereikt in 2022?

De nieuwe entree voor de garage Haven centrum is uitgesteld omdat er naast het complex de bouw van woningen plaatsvindt. De nieuwe entree zal op zijn vroegst eind 2023 gerealiseerd gaan worden.
De parkeerautomaten voor het straatparkeren zijn in 2022 aangepast voor kentekenparkeren. Door vertragingen op handhavingsapparatuur en uitdagingen met betrekking tot parkeerzones zijn de parkeerautomaten nog niet operationeel. Naar verwachting zal e.e.a. in 2023 operationeel worden.
We hebben een zevende rijwielstalling geopend in het voormalige pand van de Rabobank.
Het camera systeem in de fietsenstallingen is geïnstalleerd en operationeel.
Het jaarlijkse onderhoudsplan is uitgevoerd.

8. Gemeentelijk vastgoed (gebouwen en sportvelden)
Ons vastgoed valt eveneens onder de kapitaalgoederen. Voor dit deel van onze kapitaalgoederen heeft de raad eerder besloten een aparte paragraaf op te nemen. We verwijzen u dan ook naar deze paragraaf Vastgoed.

De opgenomen onderhoudskosten zijn exclusief interne apparaatskosten en inclusief de jaarlijkse stortingen in de onderhoudsvoorziening van het Vastgoedbedrijf. Het onderhoud voor de door Accres te onderhouden panden betreft het eigenaren- en gebruikersonderhoud.