Algemeen

De bedragen in dit tabel zijn afgerond. Hierdoor kan er een klein verschil ontstaan.

In de programmaverantwoording vindt u de voor- en nadelen terug in het financieel overzicht dat bij elk programma is opgenomen. Afwijkingen op de bedrijfsvoering worden in de paragraaf Bedrijfsvoering toegelicht.  
Hieronder resumeren wij in het kort de belangrijkste verschillen.

Bedrijfsvoering
Het voordeel van € 1,3 miljoen wordt veroorzaakt door het saldo van stortingen in de Reserve Overlopen Projecten, onttrekkingen aan de reserve Bedrijfsvoering en hogere baten overhead.

Programma 1
Het voordeel van € 22 miljoen is vooral het gevolg van € 29 miljoen hogere algemene uitkering gemeentefonds. Dit wordt veroorzaakt door de in het Regeerakkoord verhoogde rijksuitgaven die trap-op doorwerken naar het gemeentefonds, de naar 2022 overgehevelde energietoeslag 2023 voor huishoudens met een laag inkomen en studenten en een extra compensatie voor gestegen lonen en prijzen. Daarnaast zijn meer vastgoedobjecten verkocht dan waar rekening mee was gehouden, waaronder het voormalige Sportfondsenbad. Op de algemene baten en lasten is een nadeel van bijna € 7 miljoen als gevolg van o.a.  hogere inkooptarieven van inhuur voor projecten en minder aan projecten toe te rekenen uren dan begroot. Daarnaast hebben wij op de langlopende leningen een voorziening moeten treffen voor betalingsachterstanden.   

Programma 3
Het nadeel van € 1,4 miljoen wordt veroorzaakt door extra kosten voor de tijdelijke parkeer-voorziening Apeldoorn West, prijsstijgingen energie, arbeid, grondstoffen en een hogere storting in de (egalisatie)voorziening riolering. Deze hogere storting riolering is mogelijk door lagere uitgaven voor onderhoud (o.a. door krapte op de arbeidsmarkt) en lagere BTW uitgaven. Verschillen op deze posten verrekenen we met de (egalisatie)voorziening. Daarnaast is er een voordeel op de kapitaallasten als gevolg van vertraging in de investeringen in wegen, groen en revitalisering. Het nadeel op de parkeeropbrengsten wordt verrekend met de reserve Corona.

Programma 5
Het voordeel van € 1,8 miljoen wordt veroorzaakt door lagere onderhoudskosten gymzalen (Accres), lagere kapitaallasten, een extra rijksbijdrage in december voor opvang van Oekraïense leerlingen en een lagere volumegroei dan geraamd in de jeugdzorg. Het effect van het woon-plaatsbeginsel viel mee, maar wel kwam de voor 2022 verwachte hogere groei vanwege corona, uitgestelde zorg en zwaardere zorg door mentale problematiek uit.

Programma 6
Het voordeel van € 6,4 miljoen wordt grotendeels veroorzaakt door niet geraamde lasten en baten als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Per saldo is de rijksvergoeding opvang Oekraïners € 6 miljoen hoger dan onze kosten. In het bestemmingsvoorstel bij deze jaarrekening komen we hier op terug. Daarnaast vallen de uitgaven energietoeslag huishoudens met een minimum inkomen lager uit, is het budget sociaal vangnet niet geheel besteed en was het exploitatie-resultaat van Lucrato beter dan geraamd. Hierdoor valt onze bijdrage in het tekort van het werkbedrijf lager uit.
Bij de bijstandsuitgaven (BUIG) is per saldo sprake van een nadeel. Onze uitgaven waren weliswaar € 2 miljoen lager dan geraamd, maar daar tegenover stelde het Rijk het macrobudget voor de BUIG € 3,6 miljoen lager vast.   

Programma 7
Het voordeel van € 2,8 miljoen op dit programma wordt veroorzaakt door lagere subsidies 2022 voor algemene voorzieningen, zoals basisontmoetingsplekken, dagbesteding, inwoners- en mantelzorgondersteuning. Ook viel de vaststelling 2020 en 2021 voor deze ondersteuning lager uit waardoor we bedragen terug hebben gevorderd. Per saldo € 1,3 miljoen voordeel. Per saldo € 8,7 miljoen voordeel is ontstaan op de open einde regeling voor Wmo maatwerk als gevolg van minder verstrekte woonvoorzieningen, scootmobielen, huishoudelijke hulp, begeleiding (lagere volumegroei) en vraagafhankelijk vervoer.. Hiervan verrekenen we € 7,8 miljoen via een storting in de door uw raad ingestelde bestemmingreserve Maatschappelijke opvang en Beschermd wonen.  In de MPB 2023-2026 hebben we op basis van tussentijdse inzichten het WMO budget al neerwaarts bijgesteld (oplopend naar ruim € 5 miljoen in 2026).

Programma 8
Het voordeel van € 2,2 miljoen wordt veroorzaakt door de vertraging in de bouw van zwembad Noord waarvoor in 2022 € 1,2 miljoen was begroot. Wel hebben we extra subsidie aan het zwembad de Sprenkelaar verstrekt vanwege gestegen energiekosten. De uitgaven op cultuurpresentatie zijn € 0,9 miljoen lager door o.a. vertraagde aanleg kunstwerken in de openbare ruimte, minder aanvragen voor subsidies culturele projecten en minder aanspraak op coronasteunmaatregelen. Bij cultureel erfgoed zien we een voordelig resultaat van € 0,5 miljoen door minder aanvragen voor bijdragen uit het erfgoedfonds en erfgoedfonds.  

Programma 9
Het nadeel van € 3,7 miljoen wordt vooral veroorzaakt door de resultaten op grondexploitatie. Wij hebben u hierover via het Meerjarenperspectief Grondexploitaties 2023 geïnformeerd. Voor het gehele grondbedrijf is sprake van een nadeel van € 4 miljoen ten opzichte van de begroting. Dit wordt veroorzaakt door de hoge inflatie 2022 en indexering voor civieltechnische kosten van het complex Zuidbroek.
Bij het taakveld economische ontwikkeling is sprake van lagere uitgaven corona ondersteuning en uitgaven lokaal economisch beleid. Op dit onderdeel worden veel activiteiten in samenwerking gerealiseerd en zijn we voor de uitvoering afhankelijk van meerdere partners. Bij het taakveld bouwen en wonen is een nadeel door lagere baten bouwleges en hogere kosten digitalisering bouwarchief.

Begrotingsrechtmatigheid
De begroting kent diverse overschrijdingen. Alle overschrijdingen zijn het gevolg van bestaand
beleid. Waar nieuw beleid aan de orde was heeft u gedurende het jaar begrotingswijzigingen
vastgesteld. Toetsend aan de Nota actieve informatieplicht concluderen we dat alle overschrijdingen rechtmatig zijn.

Met betrekking tot de gevolgen van corona en de door ons college getroffen maatregelen zijn over de rechtmatigheid van handelen in 2020 tussen Rijk, VNG en de brancheorganisatie  afspraken gemaakt. In oktober 2020 heeft PWC voor de gemeenten waarvan zij de accountant is een actieplan opgesteld. Daarin heeft PWC voor de volgende aandachtspunten adviezen opgesteld:

• Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo)
• Prestatielevering uitgaande adviezen
• Prestatielevering zorginstellingen
• Prestatielevering inkoop
• Opzet en werking interne beheersmaatregelen
• Steunmaatregelen in brede zin
• Begrotingsafwijkingen en-overschrijdingen.

Voor wat betreft de inzet van de bestemmingsreserve corona zijn in april 2021 afspraken met uw raad gemaakt. In 2022 hebben wij overeenkomstig deze afspraken gehandeld.

Hieronder volgt een beknopte toelichting op de belangrijkste mutaties in de balans. Bij het onderdeel Jaarrekening; Toelichting op de balans treft u een uitgebreide toelichting aan.

Activa
Het verschil in de (im)materiële activa wordt veroorzaakt door een toename bij de investeringen met een maatschappelijk nut (met name openbare ruimte).

Voorraden en onderhanden werk
Dit is de optelsom van de boekwaarde van projecten in het grondbedrijf en de verplicht gevormde verliesvoorzieningen. Deze laatste is gestegen.

Vorderingen op korte termijn
De toename wordt veroorzaakt door meer overtollige liquide middelen die wij vanwege het verplichte ‘schatkistbankieren’ moeten onderbrengen bij het Rijk.

Eigen vermogen
De toename wordt veroorzaakt door het rekeningresultaat 2022 en de hogere bestemmingsreserves, waaronder de nieuwe reserve voor Maatschappelijke opvang en Beschermd wonen.

Schulden met een rentevaste periode > 1 jaar
De schuldafname wordt verzaakt door een lagere omvang van de obligatieleningen en een daling van de leningen van pensioenfondsen.

Financiële ratio’s

In de afgelopen jaren was financieel herstel een belangrijk speerpunt in de begrotingen.
Dat heeft ertoe geleid dat de gemeente er inmiddels weer goed voor staat. We hebben de solvabiliteit, de netto schuldquote en de andere kengetallen bij het opstellen van deze jaarrekening opnieuw berekend. Hieronder zoomen wij in op de belangrijkste ratio’s.

Solvabiliteit en eigen vermogen
De solvabiliteit geeft de verhouding aan van het eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen (waarin het vreemd vermogen c.q. schulden is meegenomen). Bij een lage solvabiliteit staat er relatief veel schuld tegenover het bezit van de gemeente. Een hoge solvabiliteit is beter voor de financiële positie van de gemeente omdat schulden gepaard gaan met rente en aflossingen. Vanaf 2020 is onze solvabiliteitsratio boven de 20% gekomen. Dat was de norm waar in de afgelopen jaren op werd gekoerst. In deze jaarrekening is de solvabiliteit gestegen naar 33%. Het eigen vermogen bedraagt € 219,4 miljoen, waarvan € 144,9 miljoen in de Algemene reserve en het restant in bestemmingsreserves. Daar bovenop is een positief rekeningresultaat van € 31,5 miljoen gerealiseerd. Het rekeningresultaat komt na bestemming van € 13,8 miljoen ten gunste van de Algemene reserve.

Netto schuldquote
De schuldpositie willen we zo klein mogelijk houden. De gecorrigeerde netto schuldquote geeft een waarde aan voor onze liquiditeitspositie. Voor een financieel gezonde situatie moet de schuldquote lager zijn dan 90%. Onze gecorrigeerde netto schuldquote is in 2022 gedaald tot 46%. In 2021 was dat 56% en in 2020 nog 69,1%.

Weerstandsratio
Vanuit de organisatie is in beeld gebracht welke risico’s we als gemeente lopen en deze tellen op tot € 35,1 miljoen, waarvan € 13,2 grondexploitatie. De weerstandsratio geeft aan in hoeverre we dit risicobedrag kunnen opvangen mochten die risico’s zich voordoen. Vanwege onze relatief hoge Algemene Reserve komt de ratio uit op ruim 4.

Dit alles betekent dat wij een prima weerstandsvermogen hebben om de gekwantificeerde risico’s op te vangen. In deze jaarstukken zijn alle risico’s geactualiseerd. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risico’s kunt u doorklikken naar alle risico’s. In dezelfde paragraaf is onder 'Financiële positie in vogelvlucht' ook een uitgebreid overzicht opgenomen van de financiële indicatoren. Voor de geïnteresseerde lezer verwijzen wij daar naar.

Ten slotte

Wij blijven in de jaarstukken streven naar verdere verbetering van de leesbaarheid en het beperken van de omvang. Maar we kunnen niet voorkomen dat de jaarstukken een lijvig boekwerk vormen. Enerzijds omdat er via het Besluit Begroting en Verantwoording wettelijke eisen aan het jaarverslag worden gesteld, anderzijds omdat we de inzet van meer dan € 650 miljoen aan gemeenschapsgeld verantwoorden.

De jaarstukken beginnen met de verantwoording van de negen programma's en de paragrafen. De programmatoelichting is beleidsmatig van aard en vormt de basis van de jaarstukken. Per programma worden de voorgenomen prestaties uit de MPB verantwoord. We doen dat zo kort en helder mogelijk, zonder herhaling van teksten uit de MPB.

Evenals vorig jaar treft u een bijzondere paragraaf Covid19 aan. Het laatste deel van de jaarstukken bestaat uit de jaarrekening met bijlagen. Dit is de diepere financiële verantwoording.