Apeldoorn activeert

Opvang Oekraïne
Op 24 februari 2022 ontstond door het oorlogsgeweld in Oekraïne een grote stroom van vluchtelingen. De toestroom van vluchtelingen (juridisch aangeduid als ontheemden) uit Oekraïne is dermate hoog dat Europa besluit om een tijdelijke beschermingsmaatregel in te stellen op basis waarvan collectief en uniform bescherming kan worden geboden. Vanwege de komst van vele vluchtelingen uit Oekraïne naar Nederland, moesten er op korte termijn voldoende opvangplekken komen. Op basis van de landelijke opgave en de verdeelsleutel binnen de veiligheidsregio realiseerde Apeldoorn 736 opvangplekken. Naast het bieden van opvang wordt er ook een financiële toelage (leefgeld) uitgekeerd aan vluchtelingen die niet beschikken over inkomsten. In de begroting hielden we geen rekening met € 6,7 miljoen lasten voor opvang, € 2,1 miljoen uitvoeringskosten en € 0,95 miljoen uitbetaald leefgeld, vandaar dat we op dit taakveld meer uitgaven dan begroot. Ter compensatie van deze lasten ontvingen we een rijksbijdrage voor de opvang Oekraïners. (Zie opvang Oekraïners baten).

Nieuwe Wet inburgering (implementatie en verhoogde taakstelling)
Om de nieuwe Wet inburgering te implementeren ontvingen we in 2020 van het Rijk eenmalige middelen; deze hebben we in 2022 nog niet geheel besteed. Uiteindelijk is de wet op 1 januari 2022 ingevoerd. Eigenlijk kunnen we zeggen dat we halverwege 2022 echt gestart zijn met de uitvoering van de nieuwe wet. Het kost ook in 2023 extra tijd (en daarmee capaciteit) om de meerjarige werkprocessen van het inburgeringsproces verder in te voeren en te beheersen.

Vanwege de druk op asielcentra heeft het Rijk besloten om gemeenten een hogere taakstelling statushouders op te leggen. Het uitvoeringsbudget (waarmee wij personele lasten dekken) is niet gekoppeld aan de hoogte van de instroom. Met een verdubbeling van de taakstelling, zou zonder extra middelen slechts de helft van de capaciteit voor begeleiding van nieuwkomers beschikbaar zijn. Voor de realisatie van die versnelde instroom kregen gemeenten in 2022 via de septembercirculaire extra middelen. De verhoogde instroom is in het tweede halfjaar op gang gekomen en loopt zeker in geheel 2023 door. Omdat de inburgeringsbegeleiding meerjarig is, lopen veel werkzaamheden door in de volgende jaren.

Om deze redenen is het nodig om het restant van de ontvangen Rijksmiddelen over te hevelen van 2022 naar 2023. In totaal gaat het om € 0,6 miljoen.

Nieuwe Wet inburgering (inburgeringsvoorzieningen)
Voor de nieuwe Wet inburgering ontvingen we van het Rijk voorschotten (€ 1 miljoen) voor de specifieke uitkering inburgeringsvoorzieningen; hiervan gaven we € 0,9 miljoen niet uit, omdat de uitvoering van de Wet pas halverwege 2022 echt is gestart. Het betreft middelen waarvan we inburgeringstrajecten en bijvoorbeeld de maatschappelijke begeleiding inkopen. De voorwaarden van deze specifieke uitkering laten het toe om het niet bestede deel mee te nemen naar 2023. Dit hebben we geregeld door aan de batenkant de ontvangen voorschotten op de balans te zetten en mee te nemen naar 2023.

Wet kinderopvang
Op het budget Wet kinderopvang medische indicatie gaven we meer uit dan begroot. Deze wet regelt dat gemeenten inwoners kunnen compenseren als zij niet in aanmerking komen voor een kinderopvangtoeslag waar de thuissituatie er wel om vraagt dat kinderen naar een kinderopvang gaan. Het budget is voornamelijk bedoeld voor een korte periode van opvang (half jaar), in 2022 zagen we dat in verscheidene situaties het noodzakelijk was om kinderen voor een langere periode naar de kinderopvang te laten gaan, waardoor we meer uitgaven dan we hebben begroot.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal lasten

Opvang Oekraïne
Ter compensatie van de lasten m.b.t. de opvang van Oekraïners ontvingen we een rijksbijdrage. Met de baten van deze regeling hielden we in de begroting geen rekening. Op basis van het door Rijk bepaalde normbedrag in de bekostigingsregeling (een specifieke uitkering / SPUK) ontving de gemeente Apeldoorn voor de opvang van Oekraïners € 14,3 miljoen en € 0,25 miljoen voor uitvoeringskosten leefgeld. Vanaf de start van de opvang tot 15 oktober was dit een normbedrag van € 100,- per dag per gerealiseerde opvangplek. Met ingang van 15 oktober 2022 is dit normbedrag bijgesteld naar € 83,-. Het normbedrag van € 83,- is op basis van onderzoek naar de kosten 1e periode opvang. Alle direct aan opvang gerelateerde kosten vallen onder het normbedrag. Daarbij valt te denken aan uitvoeren opvang (bijvoorbeeld huur), catering, energie, beveiliging, uitvoeringskosten ambtelijk apparaat, tolkkosten en verstrekkingen (leefgeld GOO, recreatieve activiteiten etc.) De transitiekosten voor de verbouwing van locaties en het uitbetaalde leefgeld particuliere opvang vallen niet onder het normbedrag en worden op basis van gemaakte kosten budgetneutraal door het Rijk afgerekend.
Het Rijk vergoedt op basis van gecreëerde bedden in plaats van bezette bedden en de opvanglocaties in Apeldoorn zijn in 2022 niet continu volledig bezet geweest. Bovendien hadden locaties gevestigd in een sporthal relatief lage kosten per gecreëerde plek. Dit resulteert over 2022 in een niet bestede rijksbijdrage van € 6.0 miljoen. We hebben de intentie om deze € 6.0 miljoen hogere rijksvergoeding via een bestemmingsvoorstel over te zetten naar volgend jaar zodat we deze middelen in 2023 kunnen aanwenden voor aanvullende uitgaven opvang Oekraïners waarvoor we geen of te weinig rijksvergoeding ontvangen.

Nieuwe Wet inburgering (inburgeringsvoorzieningen)
Doordat we voor de specifieke uitkering inburgeringsvoorzieningen de in 2022 ontvangen voorschotten overhevelen naar 2023, ontstaat in 2022 een nadeel ten opzichte van de begroting.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal baten

BUIG:
We gaven ongeveer € 2 miljoen minder aan bijstandsuitkeringen (BUIG) uit dan begroot.
Dat komt doordat het gemiddeld aantal inwoners in de bijstand lager is geweest dan waar we in de begroting rekening mee hebben gehouden. In de begroting gingen we uit van gemiddeld 3.580 uitkeringen, het werden er 3.489 gemiddeld; De ultimo stand 2022 bedroeg 3.454 uitkeringen.

Sociaal Vangnet:
Het sociaal vangnet bestaat grotendeels uit open einde regelingen, waarbij de hoogte van de bestedingen op deze regelingen afhankelijk zijn van het beroep dat inwoners doen op de regelingen. We zagen dat ten opzichte van de begroting met name een lager beroep is gedaan op de regeling compensatie eigen risico en het gebruik van de regelrecht regeling. Daarentegen hadden we als extra regeling dit jaar de fashioncheque verstrekt en zagen we een hoger beroep op het wettelijk minimabeleid. Op deze reguliere regelingen gaven we in totaal € 0,5 miljoen minder uit dan begroot.

Energietoeslag:
Op de energietoeslag ontvingen we dit jaar een hogere rijksbijdrage dan we aan kosten realiseerden; per saldo € 0,7 miljoen. We ontvingen van het Rijk € 15,3 miljoen, dit is inclusief een correctie vanuit het rijk van bijna € 800.000. Dit leidde tot meer financiële ruimte voor de energietoeslag dan waar we oorspronkelijk van uit waren gegaan. Om de regeling uit te voeren hebben we extra capaciteit ingezet. De kosten voor de uitvoering hebben we kunnen beperken zonder in te boeten op kwaliteit en snelheid van afwikkeling van aanvragen.

Kwijtschelding belastingen:
Met ingang van 2020 en latere jaren bij de invoering van het omgekeerd inzamelen is het vaste tarief voor afvalstoffenheffing verhoogd. Verwacht werd dat daarmee het aantal aanvragen voor kwijtschelding zou toenemen. Ook de coronapandemie zou tot een hoger beroep op de kwijtscheldingsregeling kunnen leiden. Het budget voor kwijtschelding is toen verhoogd, maar in werkelijkheid is dat effect niet opgetreden. Voor de begroting 2023 is het budget voor kwijtschelding weer verlaagd.

Uitvoeringskosten Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo):
De Tozo is per 1 oktober 2021 beëindigd, echter onze werkzaamheden voor de uitvoering van deze regeling liepen/lopen nog door in de jaren 2022 t/m 2026. Ondernemers die een lening bedrijfskapitaal ontvingen dienen deze vanaf 1 januari 2022 in 5 jaar terug te betalen. De (administratieve) werkzaamheden die hier mee samenhangen zullen de komende 5 jaar nog tijd van ons vergen. Daarvoor namen we in 2021 budget mee naar 2022. Aangezien deze werkzaamheden nog t/m 2026 doorlopen is het nodig om het restantbedrag a € 136.000 over te hevelen naar 2023 en daarmee ook beschikbaar te houden voor de jaren 2023 t/m 2026.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal lasten

BUIG:
In de MPB 2022 - 2025 is er, in het kader van realistisch begroten, voor gekozen om op voorhand geen bijdrage meer uit de algemene middelen toe te voegen aan het rijksbudget. Dit rijksbudget in onze begroting is gebaseerd op het voorlopig budget. Deze wijze van begroten brengt het risico met zich mee dat er in een jaar flinke schommelingen kunnen ontstaan in zowel de inkomsten als de uitgaven en daarmee in het resultaat.
In 2022 ontvingen we € 3,6 miljoen minder rijksbudget BUIG dan we hadden begroot. Voor het uitbetalen van de uitkeringen ontvingen wij van het rijk € 49,2 miljoen, waar we in de begroting uitgingen van een bijdrage van € 52,8 miljoen.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal baten

FactorWerk
Dit betreffen lasten bij specifieke taken, waar 1 op 1 baten tegenover staan. Zie toelichting bij de baten.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal lasten

FactorWerk
Voor de regionale arbeidsmarkt (FactorWerk) heeft de gemeente Apeldoorn een centrumfunctie. De regionale arbeidsmarkt wordt vanuit verschillende bronnen gefinancierd. De middelen die bestemd zijn voor de regionale arbeidsmarkt worden apart gezet in administratie van de gemeente Apeldoorn (overlopende posten). Het merendeel van de kosten die gemaakt worden voor FactorWerk worden gedekt uit decentralisatie uitkeringen en lopen daarmee neutraal door de administratie. Daarnaast worden enkele specifieke taken separaat vergoed waar 1-op-1 lasten tegenover staan. Per saldo dus ook neutraal voor de gemeente Apeldoorn. In 2022 is dit per saldo € 848.000 en bestaat uit:
- € 462.000 voor ontwikkelfonds CleantechRegio;
- € 271.000 voor uitvoering geven aan de regionale mobiliteitsteams
- € 115.000 ontvangen bijdragen van deelnemende gemeenten en UWV voor de organisatiekosten van FactorWerk.

Overige verschillen onder de rapporteringsgrens van € 200.000

Totaal baten

Reserve overlopende projecten
Een aantal budgetten nemen wij mee naar 2023 door middel van een bijdrage aan de reserve overlopende projecten. Het betreft budgetten waarvan de verklaringen zijn terug te vinden op de taakvelden:
-6.1 Samenkracht en burgerparticipatie voor een bedrag van € 669.000
-6.3 Inkomensregelingen voor een bedrag van € 136.000

Totaal lasten