Toelichting op de balans

Dit is de stand van de voorzieningen per 31 december 2022. Zie voor meer detail de bijlage 'Staat van reserves en voorzieningen' .

Voorziening bovenwijks / sociaal deficit / landschapsversterking (toename € 0,3 miljoen)
Op basis van de Wet Ruimtelijke Ontwikkeling kunnen kosten in het domein van de ruimtelijke ordening worden verhaald op (private) ontwikkelaars. Dit kan op basis van het grondbeleid dat in 2012 is vastgesteld. De ontvangen bijdragen worden toegevoegd aan de voorziening. Te betalen kosten voor bovenwijkse voorzieningen worden onttrokken aan de voorziening.
In 2022 zijn er geen mutaties geweest in de voorzieningen voor sociaal deficit en landschapsversterking. De voorziening bovenwijkse voorzieningen is in 2022 per saldo met € 0,3 miljoen toegenomen. Dit betreft met name de bijdrage vanuit de herontwikkeling van een privaat bedrijventerrein.

Voorziening groot onderhoud stadhuis (toename € 0,2 miljoen)
In 2020 is een MJOP opgesteld voor het Stadhuis. De onderhouds- en/of vervangingskosten voor onder meer beveiligingsinstallaties, terreininrichting, binnenschilderwerk en sanitair zijn in dit meerjarenplan verwerkt. Vorig jaar is de bijbehorende voorziening ingericht en is de jaarlijkse storting in de voorziening berekend op basis van het MJOP.

Voorziening onderhoud Post Zuid (toename < € 0,1 miljoen)
In 2020 is een MJOP opgesteld voor Post Zuid. De onderhouds- en/of vervangingskosten voor onder meer beveiligingsinstallaties, terreininrichting, binnenschilderwerk en sanitair zijn in dit meerjarenplan verwerkt. Vorig jaar is de bijbehorende voorziening ingericht en is de jaarlijkse storting in de voorziening berekend op basis van het MJOP.

Voorziening Huisvuilrechten (toename € 2,0 miljoen)
De voorziening huisvuilrechten is een voorziening om fluctuaties in de baten en lasten van de inzameling van huishoudelijk afval op te vangen zodat ongewenste schommelingen in het tarief van de afvalstoffenbelasting worden afgevlakt.
De voorziening wordt gevoed met baten als gevolg van afvalstoffenheffing en baten welke worden verkregen doordat gesorteerd afval als grondstof wordt aangeboden.
Aan de voorziening worden kosten onttrokken welke moeten worden gemaakt voor het inzamelen van het afval, kosten voor de invordering van de afvalstoffenheffing en kosten voor toezicht op het gedrag van de burgers van gemeente Apeldoorn.
Het saldo van de voorziening huisvuilrecht bedroeg per 1-1-2022 ruim € 4,5 miljoen. Vanuit de begroting was in eerste instantie de verwachting dat er geen storting of onttrekking zou plaatsvinden. Gedurende het jaar heeft er een begrotingsvoordeel plaatsgevonden ten opzichte van de DVO 2022 van € 469k. De storting in de voorziening bedraagt per jaareinde echter € 2 miljoen. Dit wordt verklaard door meerdere incidentele zaken als:
- Voordeel afrekening verwerkingskosten DVO 2021 €136.000
- Voordeel voorlopige afrekening verwerkingskosten DVO 2022 € 785.000
- Voordeel vrijval reservering terug te betalen PMD vergoeding 2019 in verband met kwaliteit € 146.000
- Voordeel minder uitgegeven ten opzichte van begroot € 374.000
- Voordeel minder uitgaven is minder door te berekenen btw € 388.000
- Voordeel minder door te berekenen kwijtscheldingen dan begroot € 255.000
- Nadeel afgeboekt oninbare vorderingen via Tribuut 2022 € 252.000
- Nadeel opbrengst variabele afvalstoffenheffing 2022 € 349.000
- Nadeel opbrengst vaste afvalstoffenheffing 2022 € 45.000
- Nadeel opbrengst variabele afvalstoffenheffing 2021 € 103.000
- Voordeel extra ledigingen + voordeel PMD en loonkosten 2022 € 202.000

Voorziening Egalisatie Bouwleges (afname € 1,4 miljoen)
Deze egalisatievoorziening waarborgt continuïteit in tariefstelling bouwleges. De voorziening kent jaarlijks één mutatie door het storten of onttrekken van het verschil tussen de legesopbrengst Omgevingsvergunning, activiteit bouwen en de kosten die gemoeid zijn met het proces van vergunningverlening van de Omgevingsvergunning, activiteit bouwen.
In 2022 zien we tegenvallende inkomsten door uitgestelde vergunningverlening onder de grotere bouwprojecten. Door het inverdienmodel (kleinere projecten kosten relatief veel tijd, maar leveren weinig op / grotere projecten leveren meer op, terwijl benodigde inzet niet evenredig toeneemt), zijn we gevoelig voor fluctuaties. Het totale aantal vergunningen bleef gelijk ten opzichte van een jaar eerder (toen inkomsten juist hoog waren), dus van een terugval aan inkomsten is bij kleine en middelgrote projecten geen sprake. Vooruitzichten voor 2023 en verder zijn gunstig.

Voorzieningen riolering (toename € 1,8 miljoen)
Deze voorziening is conform de BBV-voorschriften in 2014 ingesteld om de kosten te betalen van vervanging en groot onderhoud. Elk jaar wordt een bedrag in de voorziening gestort op grond van het gemeentelijk rioleringsplan. En elk jaar wordt het bedrag dat daadwerkelijk nodig is om de kosten van groot onderhoud en vervanging te betalen, uit de voorziening gehaald. We kennen de volgende 6 rioleringsvoorzieningen: groot onderhoud en vervanging riolen, spaar - en egalisatievoorziening, klimaatadaptatie, groot onderhoud en vervanging pompen en gemalen.

Voorziening Exploitatie Begraafplaatsen (nagenoeg ongewijzigd)
De gemeente exploiteert een vijftal begraafplaatsen. Deze exploitatie bestaat enerzijds uit de kosten rond uitgifte en onderhoud en anderzijds uit de jaarlijkse opbrengsten. Schokeffecten worden opgevangen door middel van de voorziening.

Voorziening verlofsparen (nieuw, storting € 0,3 miljoen)
Met ingang van 2022 hebben medewerkers op basis van de CAO de mogelijkheid om bovenwettelijk verlof te sparen. Het doel van verlof sparen is het bevorderen van vitaliteit van medewerkers en een betere balans tussen werk en privé gedurende de gehele loopbaan.

Jaarlijks worden de uren inzake verlofsparen in de voorziening gestort. Daarnaast wordt de voorziening jaarlijks geïndexeerd aan de hand van de dan geldende uurtarieven. Aangezien dit concernbrede personeelskosten betreft, komt de jaarlijkse storting ten laste van het jaarrekeningresultaat. In 2022 is afgerond € 0,3 miljoen gestort in de voorziening.

Voorziening APPA (nieuw, storting € 4,4 miljoen)
APPA (Algemene wet Pensioen- en uitkeringswet Politieke Ambtsdragers) regelt de pensioenen en sociale zekerheid van politieke ambtsdragers. Aangezien dit inhoudelijk complexe materie betreft, is de APPA jarenlang extern ondergebracht bij Loyalis en later bij ASR. Hierbij is de pensioenopbouw ( en het overlijdensrisico) bij ASR verzekerd en werd door de gemeente Apeldoorn geen voorziening getroffen.
De uitvoering van de wet APPA is echter voor de pensioenmaatschappijen te veel een, niet rendabele, nichemarkt, wat ertoe heeft geleid dat ASR het contract met veel deelnemende gemeenten per 1-1-2022 heeft opgezegd. De consequentie hiervan is dat de pensioenopbouw voor wethouders terug naar de gemeenten is gekomen. Visma Idella, leverancier van onder andere pensioensoftware, is onze administratieve uitvoerder voor de opbouw en later uitbetaling van pensioenen.
Deze wijziging betekent dat er in de jaarrekening 2022 een voorziening APPA getroffen dient te worden. De hoogte van de voorziening wordt bepaald door een jaarlijkse actuariële berekening voor de pensioenopbouw. Het verschil tussen de actuariële berekening en de stand in de jaarrekening dient te worden onttrokken/ bijgestort in de voorziening. Voor het overlijdensrisico in geval van overlijden voor de pensioendatum is een verzekering afgesloten bij Elips.  
Visma Idella heeft inmiddels de actuariële berekeningen gemaakt. De berekeningen van Visma Idella laten zien dat om te kunnen voldoen aan de toekomstige pensioenverplichtingen, een voorziening à € 4,4 miljoen zal moeten worden getroffen op de balans. De bij ASR gevormde voorziening bedroeg bij overdracht € 4,8 miljoen. Dit betekent dat € 0,4 miljoen bij jaarrekening 2022 vrij is gevallen ten gunste van het jaarrekeningresultaat.

Voor de actuariële waardeberekeningen zijn de volgende grondslagen gehanteerd:
 - Berekeningsdatum : 31 december 2022
 - Rekenrente : 2,472%
 - Sterftetafel : GBM/V 2015-2020 met leeftijdsterugstellingen
 - Indexatie: 11,96%   

Voorziening schenking kinderboerderij (ongewijzigd, alleen inflatiecorrectie)
Bij beëindiging van de activiteiten van de Stichting Vrienden van de Kinderboerderijen Apeldoorn heeft de Gemeente in 2006 € 250.000 ontvangen voor het oprichten van een nieuwe kinderboerderij en voor projecten en/of investeringen die rechtstreeks of zijdelings verband houden met de bestaande kinderboerderijen. Jaarlijks wordt ten laste van de algemene middelen een dotatie gedaan voor inflatiecorrectie.

Voorziening wijkzaken (afname € 0,1 miljoen)
Vrijwel alles wat in het kader van deze voorziening van belang en realiseerbaar was, is uitgevoerd. De overige gereserveerde gelden in deze voorziening zijn daarom niet meer nodig.

Voorziening Vastgoedbedrijf (toename € 0,7 miljoen)
In 2022 is in totaal € 1,3 miljoen toegevoegd aan de voorziening en is € 0,6 miljoen onttrokken aan de voorziening. In 2021 is een incidentele storting gedaan in deze voorziening voor het noodzakelijk uit te voeren achterstallig onderhoud op de strategisch aangekochte panden ten behoeve van het Grondbedrijf. Een deel hiervan is in 2022 uitgevoerd.
In het jaarlijks onderhoudsbudget is inmiddels onvoldoende financiële ruimte beschikbaar om op basis van het in 2022 geactualiseerde MJOP zowel het exploitatieonderhoud als het benodigd voorzieningenonderhoud - via een jaarlijkse storting – volledig af te dekken. Het nadeel bedraagt circa € 150.000 in 2023 en in de jaren daarna gedeeltelijk aflopend naar gemiddeld € 50.000. Dit effect is ook is al zichtbaar in het resultaat 2022 als nadeel op de portefeuille eigen huisvesting. Het structurele tekort zal als onontkoombaar worden betrokken bij de BBB 2024-2027.

Voorziening achterstallig onderhoud vastgoed (nieuw, storting € 0,8 miljoen)
Het complex Wenumse Watermolen kent meerdere objecten rondom de historische watermolen en is opgenomen in de verkoopportefeuille van vastgoed. Dit naar aanleiding van het raadsbesluit d.d. 21 januari 2021 om de strategie voor dit complex te wijzigen van aanhouden naar verkopen.
Op basis van externe onderzoeken is gebleken dat er sprake is van achterstallig onderhoud. Deze onderzoeken tonen aan dat ongeveer € 750.000 nodig is om het achterstallig onderhoud voor wat betreft de onderspoeling van gebouwen en de watermolen zelf in te lopen. Onderzocht wordt nog of eventuele subsidies kunnen worden verkregen.

Voorziening bodemsanering Holthuis (nieuw, storting € 0,4 miljoen)
Het terrein Holthuis naast nummer 11 omvat circa 2.000 m2. De Provincie heeft als Bevoegd Gezag besloten dat voor deze locatie sprake is van twee gevallen van bodemverontreiniging en dat deze ernst en spoedeisendheid kennen. In opdracht van de OVIJ heeft een nader saneringsonderzoek plaatsgevonden en is door een extern bureau een saneringsplan opgesteld.
Door B&W is op 12 juli 2022 besloten om de sanering in gang te zetten. Daarbij kan op termijn deze kavel als woon- en/of bedrijfsfunctie worden verkocht.
De werkzaamheden zullen in 2023 opstarten en daarom is een voorziening ten laste van het jaarrekeningresultaat getroffen ter grootte van € 425.000.

Voorziening verliesgevende grondexploitaties (nieuw, storting € 13,3 miljoen)
De voorziening verliesgevende grondexploitaties is een waardecorrectie op de actief post voorraden, onderdeel bouwgrond in exploitatie. Om die reden wordt deze voorziening onder deze post aan de activazijde van de balans opgenomen en toegelicht in de toelichting van de balans. Wanneer de voorziening echter groter is dan de boekwaarde van de betreffende bouwgrond in exploitatie, dient het restant van de voorziening dat niet kan worden gesaldeerd, aan de passiefzijde van de balans onder voorzieningen te worden gepresenteerd. Dit is ultimo 2022 het geval binnen de gemeente Apeldoorn. Om deze reden is deze voorziening gevormd.